Forten - Verdedigingswerken uit de 19e eeuw


Bij veel mensen zullen deze kolossen van steen ongetwijfeld tot de verbeelding spreken. Het oudste nog bestaande fort van Nederland bevind zich in Zeeland en is het kustfort "Fort Rammekens" Dit fort dateert uit 1547 en is gebouwd ter verdediging van de toen der tijd belangrijke vaarroute naar Middelburg. De bouw van forten kreeg in de geschiedenis meer bekendheid met de komst van "Napoleon Bonaparte" (1769 - 1821) die de in de Tachtigjarige Oorlog opgetrokken "Stelling Den Helder" vanaf 1810 uitbouwde met diverse zware forten. Na Napoleon is de stelling door de Nederlandse staat verder uitgebouwd en hebben de forten tot 1945 onder Duits gezag dienst gedaan. Na de oorlog raakte de forten al snel in verval en werd de Stelling Den Helder in 1957 opgeheven. Een tweede verdedigingslinie waar men niet om heen kan op het gebied van forten is de "Stelling van Amsterdam" en de daarbij horende "Nieuwe Hollandse Waterlinie" De Stelling van Amsterdam bestaat uit 45 forten die in een 135 kilometer grote cirkel om onze hoofdstad Amsterdam zijn gebouwd. De bouw van deze forten vond plaats tussen 1880 en 1920 als onderdeel van de "Waterlinie" waarvoor de Stelling van Amsterdam moest doorgaan. Dit hielt in dat er tijdens een vijandelijke dreiging een groot gebied om Amsterdam heen onder water gezet kon worden en op locaties waar dit niet kon bijvoorbeeld bij dijken, doorgaande wegen of treinsporen bouwde men de forten. In het verlengde van de Stelling van Amsterdam werd in die zelfde tijd gewerkt aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze linie werd gezien als de belangrijkste verdedigingslinie van Nederland en is gesitueerd aan de oostelijke grens van de "Vesting Holland" (Huidige randstad) Grofweg begon de linie in de Zuiderzee met "Fort Pampus" en liep via Muiden, om Utrecht heen richting de Biesbosch (Rotterdam) Ook hier gold dat er in geval van een vijandelijke dreiging een groot gebied rondom de randstad onder water gezet kon worden. Langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn 46 forten gebouwd.

De Stelling van Amsterdam staat reeds op de Werelderfgoedlijst van UNESCO en voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn de plannen daartoe inmiddels in volle gang gezet. Hiermee zijn de forten beschermd tegen sloop activiteiten en vormen ze vandaag de dag bijzonder fraaie stukjes natuur in de gehaaide toestand van onze dagelijkse maatschappij. Veel van de forten zijn inmiddels gerestaureerd en bolwerken geworden van creatieve geesten. Enkele forten worden commercieel uitgebuit. Maar over het algemeen zijn de meeste forten wel een aantal keer per jaar vrij te bezoeken. Ook zijn er een aantal forten (van buiten) het hele jaar door te bezoeken. In de afgelopen jaren hebben wij diverse forten gefotografeerd omdat er objecten (veelal Kazematten) bij lagen die wij wilde vastleggen voor deze site. De forten hadden hierbij niet echt onze prioriteit wat feitelijk onzin is als u de onderstaande prachtige foto's bekijkt.

Stelling van Amsterdam




Nieuwe Hollandse Waterlinie



















Stelling Den Helder


Overige forten