De
Alantikwall, oftewel de Atlantische muur is een door de Duitsers
aangelegde verdedigingslinie uit de Tweede Wereldoorlog. Deze
verdedigingslinie begon bij de Noord Kaap in Noorwegen en liep via
Denemarken, Duitsland, Nederland, België en Frankrijk tot aan de
Spaanse grens. Anders dan dat de naam doet vermoeden ging het hier
niet om een aaneengesloten muur maar betrof het losse stellingen
bestaande uit bunkers, versperringen en mijnenvelden. Deze werken
werden op strategische punten gebouwd zoals bij de sluizen bij IJmuiden,
en bij de Monding in Hoek van Holland. Hier tussen werden een groot
aantal steunpunten gebouwd wat er voor zorgde dat er een
aaneenschakeling ontstond van Stützpunkte, widerstandnesten, en kustbatterijen. Deze stellingen werden nog eens extra beschermd door
tankgrachten, tankmuren, en mijnenvelden. De Atlantikwall is echter
nooit helemaal afgebouwd door de invasie in Normandië. Op dat moment
bestond de Atlantikwall uit 10273 voltooide bunker en waren er nog
799 in aanbouw. De atlantikwall wat een uitvloeisel van de Westwall
was zou eigenlijk 5000 kilometer lang worden maar door de beëindiging
van de oorlog is de lengte blijven steken op 2685 kilometer. In 1933
is nazi Duitsland begonnen aan de bouw van de Westwall. Deze linie
liep via de Duits / Franse grens en bestond uit loopgraven, bunkers
en tankversperringen. Toen Hitler eenmaal West-Europa had bezet moest
het Derde Rijk beschermd worden en bedacht hij het plan van de Neue
Westwall die later de Atlantikwall zou gaan heten. Het voordeel van
deze linie is dat je met relatief weinig manschappen een groot gebied
kan verdedigen. Manschappen die hard nodig waren in de strijd tegen
de Sovjet Unie.
Direct
na de bezitting van West-Europa is de Duitse Kriegsmarine al begonnen
met de bouw van lichte tot zware kustbatterijen langs de Europese
kust. Deze batterijen bestonden uit geschutbeddingen,
observatieposten, munitiebunkers en commandobunkers. Dit met het doel
het scheepvaartverkeer te kunnen controleren met in het vooruitzicht
de aanval op Engeland. Toen deze aanval in het najaar van 1940
definitief was mislukt kreeg de Atlantikwall een ander doel, namelijk
van offensief naar defensief. Wat inhoudt dat er geen aanvallen meer
werden uitgevoerd. Maar dat de Atlantikwall alleen nog zou dienen ter
verdediging van het 1000 jarige rijk. Op 14 december 1941 werd door nazi Duitsland de opdracht gegeven tot de bouw van een reusachtig
verdedigingsstelsel. Er werd besloten dat er een groot aantal zware
bunkers gebouwd moest worden die zowel doelen op zee konden
beschieten als reeks doorgedrongen doelen landinwaarts. En zo begon
men aan het einde van 1941 met de tweede bouwfase van de Atlantische
Muur.
In
Augustus 1942 begon de Atlantikwall zijn vorm te krijgen en was het
de bedoeling om 15.000
bunkers te bouwen die waren gestandaardiseerd
in verschillende Regelbau types. De belangrijkste serie betrof de 600
serie. De bunkers werden gebouwd door de vestinggeniettroepen in
opdracht door Duitslands grootse staatsbouwbedrijf de Organisation
Todt. Deze organisatie was onder andere verantwoordelijk voor de bouw
van de Westwall en bouw van de Duitse snelwegen vlak voor de oorlog.
Op het hoogtepunt waren er voor de bouw van de Atlantikwall ruim
100.000 Duitsers en 8.000.000 buitenlanders betrokken. En
werd er maandelijks zo'n 600.000 kubieke meter beton gebruikt. Op 1
Mei 1943 moesten er volgens de planning 15.000 bunker gereed zijn
maar dit bleek een onhaalbaar doel. Door gebrek aan brandstof en
bouwmaterialen waren er slechts 6000 bunkers voltooid. En besloot men
zich meer te richten op strategisch belangrijke plaatsen.
Toen
de oorlog vorderde en de geallieerde bombardementen steeds meer en
krachtiger toesloegen werd er een nieuw bouwprogramma gestart, het
zogenaamde Schartenbauprogramma. Dit hielt in dat het geschut wat
voorheen in open beddingen stond, vanaf nu in zware geschutbunkers
geplaatst moest worden. Wat een groot nadeel had dat het schootveld
aanzienlijk werd verkleind.
De
derde en laatste fase van de ooit zo machtig geachte Atlantikwall is
uitgevoerd in naam van de Duitse generaal veld-maarschalk Erwin
Rommel. Deze hooggeplaatste Duitser deed tussen 1943 en 1944
inspectiebezoeken aan de Atlantikwall en besloot dat de stellingen
nog veder uitgewerkt moesten worden met antitankmuren, drakentanden
en mijnenvelden. Rommel had de visie dat alles vast opgesteld moest
staan. En ging daarmee in tegen het principe van een beweegbare
oorlog. Hij achten de geallieerde op het strand te moeten verslaan.
Als deze eenmaal zouden doorbreken had Duitsland volgens hem de
oorlog verloren.
Ook Nederland is
flink in de Atlantikwall betrokken. Hieronder vind u een lijst met de
gebouwde Stützpunktgruppe en Festungen in Holland.