INLEIDING



Type: 117a Hoofdkwartier Festung IJmuiden
De Duitsers hadden een uitgebreid standaard programma voor het bouwen van bunkers en het plaatsen van verdedigingstechnieken. Men bouwde de zware bunkers aan de hand van Regelbauten. Wat inhoudt dat er standaard bouwtekeningen waren, waar precies in stond hoeveel grondstoffen er nodig waren voor de bouw van een bunker en hoeveel tijd dit kosten. Deze veelal Ständiger Ausbau bunkers (ST) (muren dikker dan 2 meter) werden vlak bij elkaar gebouwd en vormde dan samen een widerstandnest. Deze bunkers werden voorzien van een bouwnummer en boven de ingangsverdediging, en een ST teken waaraan de soldaten konden zien dat ze hier tijdens een bombardement veilig waren. Deze ST bunkers waren gasdicht af te sluiten door middel van een gassluis. En beschikten over een filtersysteem die de lucht zuiverde. De onderdruk in deze bunkers zorgde er ook nog eens voor dat er geen vervuilde lucht de bunker kon binnendringen. De ST bunkers die in dit W.N werden gebouwd vielen onder 1 gezag bestaande uit een officier, een onderofficier, en soldaten. De W.N's diende allemaal een bepaald doel, bijvoorbeeld: Geschutbatterijen waar kanonnen stonden opgesteld. W.N's die diende als steunpunten voor een te verdedigend gebied. Radarstellingen, zoeklicht opstellingen enz. Deze werden geacht zelfstandig te kunnen opereren. Naast deze Regelbauten moest men ook geleefd worden in een W.N waarvoor er een aantal Feldmässige Ausbau (Dunwandige) bunkers werden gebouwd In Deze bunkers werden de keuken, opslag, toilet en wasgelegenheid ondergebracht. Een veelvuldig gebouwd type hiervoor lang de Nederlandse kust zijn de Küver bunkers. (Küver staat voor kustverdediging) In de bouw van deze bunkers stond men een stuk vrijer en konden eventueel naar de situatie worden aangepast. Met het resultaat dat er een grote variatie aan Feldmässige bunkers bestaat. Deze Widerstandnesten werden door de Duitsers in de Atlantikwall om de paar kilometer een gebouwd en op iets belangrijker plekken een Stützpunkt. (Meestal een aantal W.N's bij elkaar) En meerdere Stützpunkte vormde samen weer een Stützpunktgruppe. De Atlantikwall in Nederland was opgedeeld in Stützpunktgruppe en liep van STP.GR.Delfzijl in Gronningen tot aan de de Stützpunktgruppe Breskens in Zeeland. Onderling werden deze W.N's en Stützpunkte verbonden door tankversperringen zoals Höckerlinies, tankmuren, tankgrachten en mijnenvelden.


Een aantal locaties in Nederland diende extra verdedigt te worden en deze werden gedoopt tot Verteidigungsbereich zoals Den Helder en Vlissingen. Dit hielt in dat er een groot aantal bunkers werden gebouwd en dat het gebied continu werd bewaakt. Slechts twee locaties in Nederland waren van dusdanig groot belang dat men deze uitriep tot Festung. Zo was er de Festung IJmuiden die door de ligging aan de monding van het Noordzeekanaal een belangrijke doorvoer was landinwaarts. IJmuiden werd dan ook hermetisch afgesloten door middel van antitankmuren, tankgrachten, en hoog opgetrokken duinen die men steilhang noemde. De massieve betonnen muren hadden slecht enkele doorgangen die goed verdedigt werden. In deze doorgangen werden o.a Walzkörpersperre gebouwd wat inhoudt dat men twee grote blokken beton met lieren kon laten zakken om zo de vesting af te sluiten. Aan de binnenzijde van deze versperringen werden de weerstandsnesten gebouwd die de verdedigingslijn diende te bewaakten. De andere Nederlandse Festung bevond zich in Hoek van Holland. Dit gebied werd om de zelfde reden als IJmuiden uitgeroepen tot festung omdat er vanaf zee een vrije doorgang was naar de Rotterdamse haven en veder landinwaarts. Langs de kust (seefront) werden zware FLAK batterijen gebouwd waaruit men doelen op tientallen kilometers afstand kon beschieten. Deze batterijen stonden op zee gericht en bestonden uit zware geschutbunkers met veelal in het midden een Leitstand. (vuurleidingspost) Vanuit deze Leitstand werd er leiding gegeven over de geschutbunkers en hier stond dan ook het meet apparatuur zoals de afstandsmeter. Deze afstandsmeter (een soort telescoop) kon de afstand meten waarop het doelwit zich bevond. Deze informatie werd dan via de bunkertelefoon doorgespeeld naar de geschutbunkers waarna men kon vuren.

Langs de Nederlandse kust zijn duizenden bunkers gebouwd die na de oorlog voor een groot deel zijn opgeblazen en of dicht gemetseld en ondergewerkt onder een dikke laag zand. Tegenwoordig begint men steeds meer de culturele waarden van deze verdedigingswerken in te zien. En zijn er vele groepen, stichtingen en liefhebbers bezig om wat nog resteert te behouden voor het nageslacht. Want deze stukjes geschiedenis zijn 1 van de weinige overblijfselen van een tijd die nooit meer vergeten mag worden. En zich ook nooit meer mag herhalen waar ook ter wereld. 


ATLANTIKWALL 
Atlantikwall - Bron: Wikipedia
Tijdens de Tweede wereldoorlog bouwde de Duitsers de Atlantikwall. Deze 2685 kilometer lange verdedigingslinie liep vanaf Noorwegen via de Europese kust tot aan de Spaanse grens. Anders dan dat de naam doet vermoeden was de linie geen aaneengesloten muur maar bestond bunkers, antitankmuren, höckerlinies en mijnenvelden. De bunkers waren op strategische punten gebouwd verdeeld over de gehele kust. De Atlantikwall is nooit helemaal afgebouwd want toen de geallieerde eenmaal in Normandië waren doorgedrongen is de bouw stilgelegd. Toen Hitlers plannen om Engeland te veroveren op niks uit liepen zijn ze gestart met de bouw van de Atlantikwall. Deze linie die is gestart onder de naam "Neue Westwall" en had een defensieve functie voor de bewaking van de Europese kusten. De Neue Westwall die later om propaganda redenen de Atlantikwall is gaan heten is voor het grootste gedeelte gebouwd door de Organisation Todt.





ORGANISATION TODT (O.T)
Armband voor de O.T. werknemers - Bron Wikipedia
Deze organisatie heeft het grootste gedeelde van de Atlantikwall gebouwd en was een Duitse bouwmaatschappij. Deze Duitse overheidsorganisatie is in 1938 opgericht en na de val van nazi Duitsland opgeheven. Dit overheidsorgaan begon klein maar tijdens het uitbreken van de oorlog was het uitgegroeid tot een zeer machtig bedrijf die enkel verantwoording hoefde af te leggen aan de führer zelf. O.T huurde zelf kleine en grote bouwbedrijven in om onder contract van O.T mee te bouwen aan het derde rijk. Zo bouwden ze de Westwall, de Duitse snelwegen en de Atlanikwall. Later in de oorlog zijn er ook krijgsgevangenen en dwangarbeiders ingezet om de grote projecten te kunnen voltooien.


WESTWALL
Höckerlinie in de Westwall - Bron Wikipedia
De Westwall werd tussen 1936 en 1945 gebouwd door Adolf Hitler en was een Duitse verdedigingslinie die liep van Kleef aan de Nederlandse grens, tot aan de Zwitserse grens en had een lengte van zo'n 630 km. In de jaren voor de oorlog bouwde meerdere Europese landen verdedigingslinies en de Franse bouwde de Maginotlinie. Als reactie daar op bouwde de Duitsers de Westwall. Het project is te vergelijken met de aanleg van de Duitse snelwegen in die tijd, en zorgde voor duizenden banen en moest de Fransen schrik aanjagen. Er zijn in de Westwall zo'n 18.000 bunkers gebouwd maar daar is vandaag de dag nog maar een handje van over. Wel liggen er nog kilometers aan Hockerlinies en overal kom je langs de linie grote brokken beton tegen van opgeblazen bunkers. Maar er zijn ook nog locaties waar de bunkers er nog zeer mooi bij liggen. Zoals bijvoorbeeld in in het Hürtgenwald Voor meer informatie over de Westwall klik hier


HÜRGENWALD
Tijdens de Tweede wereldoorlog vond er in het Hürtgenwald een zeer heftige strijd plaats. Deze slag vond plaats na de slag om Arnhem en werd gevolgd door het Ardennenoffensief in 1944. Het Hürtgenwald gelegen nabij Aken maakte deel uit van de Westwall, of de Siegfriedlinie zoals de geallieerden de Duitse verdedigingslinie noemden. Tijdens de aanval op het plaatsje Schmidt zijn hier zeer veel soldaten gesneuveld, zo'n 57.000 Amerikanen en aan Duitse zijde zo'n 15.000. In het Hürtgenwald staan nog een aantal mooie bunkers die u een goed beeld geven van hoe het daar tijdens de oorlog er uit heb moeten gezien. Voor meer informatie over het Hürtgenwald klik hier