Pantherstellung


De Pantherstellung was een Duitse verdedigingslinie die is aangelegd tussen 1944 en 1945. De linie volgde voor een groot deel de Nederlandse Grebbelinie en begon ter hoogte van het IJsselmeer bij Nijkerk. Vanaf daar liep de linie via Hoevelaken naar Leusden waar het aansloot op de Grebbelinie. Vanaf dit punt lagen beide linies langs het Valleikanaal ongeveer tot aan Veenendaal. De Grebbelinie zakte hier af richting de Grebbeberg terwijl de Pantherstellung door liep via Bennekom richting Wageningen. Hier vervolgde de linie zich langs de Nederrijn richting Arnhem om vervolgens in de buurt van Emmerik te stoppen. Dat de Pantherstellung iets afwijkt van de Grebbelinie heeft te maken met de schootvelden en inundatiegebieden die voor beide linies anders waren. De Grebbelinie verwachte de vijand immers uit het oosten terwijl de Duitsers de geallieerde aan het einde van de oorlog uit het westen verwachte. Dit laatste bleek echter niet te kloppen want toen de geallieerde toch vanuit het oosten kwamen door de operaties Plunder en Varsity stonden alle geschutsbunkers met hun schootvelden de verkeerde kant opgericht. De Duitsers hebben toen met alle macht de kanonnen uit de bunkers gereden maar de Pantherstellung had hierdoor een belangrijk deel van zijn verdediging verloren. De Duitsers hebben toen de Nederlandse Grebbelinie in gebruik genomen omdat deze kazematten wel met de schootvelden in de juiste richting lagen. De Grebbelinie is toen in korte tijd omgedoopt tot de Grebbestellung maar hier heeft vervolgens amper een strijd afgespeeld.

De Pantherstellung kan gezien worden als een verlengstuk van de Duitse Westwall die officieel met de Geldrenstellung stopte bij Kleve. Hier splitte de Westwall zich in 2 nieuwe verdedigingslinie namelijk in westelijke richting met de Pantherstellung en oostelijke richting met de IJsselstellung die eveneens het spoor volgde via de Nederlandse IJssellinie. De Pantherstellung is aangelegd door dwangarbeiders uit de omgeving die via razzia's bijeen zijn gebracht. Ook zijn er krijgsgevangen aan het werk gezet uit onder andere de Sovjet Unie.

Vandaag de dag zijn nog een behoorlijk aantal restanten van de Pantherstellung terug te vinden en hebben de meeste bunkers van het regelbau type 703 zelfs een monumentale status. Het bunkertype 703 mag met zekerheid een zeldzaamheid worden genoemd want hiervan resteren er nog maar enkele die vrijwel allemaal in de Pantherstellung staan. Dit type was een flankerende "Schartenstand für 8,8 cm Pak" en had een muurdikte van 2 meter. Ook zijn er nog enkele Kochbunkers van de linie bewaard gebleven en een enkel restant van een wegversperring. 


Alle nog bestaande bunkers van het type 703




















Versperringen










Kochbunkers