Telefoonbunkers op Duitse Vliegvelden

De afgelopen 10 jaar hebben wij ontzettend veel vliegvelden in Nederland bezocht die tijdens de Duitse bezetting een rol speelde binnen de luchtoorlog. Wat ons opviel was de er vrijwel op alle vliegvelden een reeks van de zelfde bunkers zijn gebouwd waar vrijwel niks bekend over is. Er is geen uitgebreide Duitse documentatie over, geen originele tekeningen, geen typenummers, geen functie beschrijvingen en ga zo maar door. In het onderstaande overzicht proberen we één van deze bunkers nader te beschrijven en een overzicht te maken van op welke vliegvelden dit type is gebouwd. Het overzicht is vast niet compleet, kaartmateriaal is niet altijd voorhanden en ook locatie onderzoek is door de ligging op of rond vliegvelden niet altijd mogelijk. 

Vliegveld	Aanwezig:	Muurdikte:	Link:	Extra:
Bergen	Ja	110 cm	Link
Deelen	Ja	200 cm
Den Helder	Ja	Onbekend
Eelde	Ja	50 cm	Link
Haamstede	Onbekend	70 cm
Peest	Ja	60 cm	Link
Schellingwoude	Nee	55 cm
Souburg	Onbekend	30 cm
Venlo	Ja	200 cm
Ypenburg		50 cm
Twente	Ja	175 cm
Havelte	Ja	Onbekend	Link	Type onbekend, mogelijk dit type

Vooraanzicht	Achteraanzicht	Zijaanzicht
Linker ruimte met zicht op hok	Hokje	Linker ruimte
Middelste ruimte	Middelste ruimte	Rechter ruimte

Dit type bunker is op verschillende vliegvelden door de Duitsers gebouwd. We kunnen dus spreken van een standaard type. Echter ontbreekt elke Duitse bron met betrekking tot een typenummer of naam. Onderstaand vind u een lijst met vliegvelden waar deze bunker is gebouwd voor zo ver ons dat op dit moment bekend is. De bunker varieert per vliegveld nogal van dikte, zo is er een exemplaar geweest op vliegveld Souburg / Vlissingen (Stützpunkt Rebhuhn) met een muurdikte van 30 cm terwijl de bunker in Deelen was uitgevoerd in 2 meter. Het lijkt er ook dat de bunker enkele keren in de dichte nabijheid van een telefooncentrale is gebouwd welke in een verstevigd gebouw zat. Mogelijk had de bunker dus geen permanente functie maar werd deze pas ingezet tijdens een vijandelijke aanval evenals de Gefechtsstand.

Duitse telefooncentrale gebouwd volgens de Heimatschutzstil. Met in de tuin één van de telefoonbunkers

Flugplatz Bergen

Flugplatz Bergen

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Bergen	Ja	110 cm	13,80 x 8,20 m	Staat in een weiland	Link
De bunker bevind zich in de nabije omgeving van de grote Gefechtsstand (nog aanwezig) en maakte deel uit van Widerstandsnest 1. De bunker is nog altijd aanwezig en is gebouwd in de nabijheid van een kleine Gefechtsstand. Iets verderop staat nog een "telefoonbunker" die wel grote overeenkomsten vertoond maar waarschijnlijk werd gebruikt als Aggregaatbunker voor de noodstroomvoorziening van het vliegveld en verder los staat van dit ontwerp.

Fliegerhorst Deelen

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Deelen	Ja	2 m	17,60 x 11,90 m	Op het terrein van jeugdzorg
De bunker is nog altijd aanwezig en bevind zich op het terrein van de Hoenderloo groep. Dit exemplaar heeft 2 meter dikke muren en een dak dikte van 2,5 meter. Na de oorlog is de bunker nog een lange tijd in gebruik geweest bij de PTT maar tegenwoordig ligt deze er verlaten bij.

Fliegerhorst Eelde

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Eelde	Ja	50 cm	9,40 x 5,50 m	Aanwezig	Link
Op het terrein van het voormalig Fliegerhorst Eelde bevonden zich 2 telefoonbunkers. De eerste lag op het terrein van het huidige vliegveld en is waarschijnlijk gesloopt. Nummer 2 is nog altijd aanwezig en bevind zich buiten de hekken van het huidige vliegveld. De muurdiktes van beide bunkers bedroeg 50 cm en de gene welke gesloopt is was te bereiken via een trappetje omlaag. Dit kan er op wijzen dat de bunker mogelijk (half) onder de grond was weggewerkt.

Fliegerhorst Haamstede

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat	Link:
Haamstede	Onbekend	70 cm	12,35 x 7,35	Mogelijk gesloopt
De bunker bevond zich ten oosten van het vliegveld op het terrein van woning aan de Kloosterweg. Dit exemplaar had een muurdikte van 70 cm en een dak dikte van 1 meter. De bunker bevond zich op het maaiveld en was overkoepeld met een laag zand. Bij de ingang waren houten schoten geplaatst die schuin afliepen in het verlengde van de bult zand. Voor zo ver wij konden na gaan is de bunker niet meer aanwezig.

Fliegerhorst Peest

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Peest	Ja	60 cm	13,10 x 7,80 m	In een bosperceel	link
In de volksmond word het vliegveld "Vliegveld Peest" genoemd maar door de Duitsers werd het aangeduid als Fliegerhorst Norg. De telefoonbunker welke zich op dit vliegveld bevond is nog altijd aanwezig en word gebruikt als overwinteringsplek voor vleermuizen. De bunker heeft een muurdikte van 60 cm en verkeert in een redelijk tot goede staat.

Seefliegerhorst Schellingwoude

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat	Link:
Schellingwoude	Nee	55 cm	19,54 x 4,60 m	In 1975 gesloopt
Dit watervliegveld bevond zich op het kunstmatig aangelegde eiland "Zeeburgereiland" behorende tot de stad Amsterdam. De Duitse bezetter bouwde het vliegveld uit met een groot aantal bunkers waarvan er nog 3 resteren. De bovenstaande telefoonbunker is waarschijnlijk omstreeks 1975 gesloopt. Dit exemplaar wijkt af van de eerder besproken bunkers zo zit de rechter toegang op de kopse kant in plaats van rechtsonder. Ook is de bunker een stukje langer dan de rest. Voor meer info over deze bunker zie deze link.

Fliegerhorst Vlissingen

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Vlissingen	Nee	30 cm	11,70 x 5,50 m	Waarschijnlijk gesloopt
De bunker bevond zich op het terrein van de Julianaschool in Oost-Souburg en had een opvallend dunne muurdikte van 30 cm. De school is in 1973 gesloopt maar of de bunker toen ook is gesloopt is ons niet bekend. Vliegveld Souburg is begin jaren 20 opgericht en eenmaal in Duitse handen verder uitgebouwd met 2 verharde landingsbanen ter behoeve van het luchtruim en de strategische ligging langs de Schelde.

Fliegerhorst Venlo

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Venlo	Ja	2 m	17,50 x 10 m	Onder een woning
De bunker is tot eind jaren 50 gebruikt als champignonkwekerij waarna er in 1960 een huis bovenop is gebouwd. Daaronder is de bunker met een muurdikte van 2 meter nog altijd aanwezig. In 2010 was de bunker door een verbouwing tijdelijk even voor een stukje zichtbaar en deze heeft de zelfde roodachtige kleur als de Gefechtsstand. Ook staan er nog diverse geschilderde nep ramen op ter camouflage.

Flugplatz Ypenburg

Beschrijving
Vliegveld:	Aanwezig:	Muurdikte:	Lengte / Breedte:	Huidige staat:	Link:
Ypenburg	Nee	50 cm	10,75 x 6,90 m	Waarschijnlijk gesloopt
De bunker behoorde tot Vliegveld Ypenburg, door de Duitsers aangeduid als Flugplatz Den Haag. Dit exemplaar lag aan de noordzijde van het vliegveld en is naar alle waarschijnlijkheid gesloopt.