Teerose

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er op de Veluwezoom bij Terlet door de Duitse bezetter druk gebouwd aan 3 complexen die de namen Teerose I, II, en III zouden gaan dragen. Complexen die een belangrijke taak zouden gaan uitvoeren in het Nederlandse deel van de luchtoorlog en in een directe verbinding stond met de iets verder op gelegen Diogenes bunker en de Fliegerhorst Deelen in Schaarsbergen. Al vrij snel na het begin van de oorlog werd het de Duitsers pijnlijk duidelijk dat men name Engeland een tegenaanval had ingezet die zich voornamelijk in de lucht afspeelde. Grote getale Britse bommenwerpers van de Royal Air Force vlogen elke nacht richting Duitsland om bombardementen uit te voeren op belangrijke fabrieken van de Duitse oorlogsindustrie. Bommenwerpers die vaak via Nederland vlogen simpelweg omdat dit de kortste route was, maar ook omdat Nederland een aantal opvallende markeringen in het landschap verborg. Bestaande uit bijvoorbeeld de Waddeneilanden en het IJsselmeer. Via deze markeringen konden de Britse vliegtuigen iets makkelijker richting hun doel vliegen. Zeker in een tijd dat de radar nog maar net in opkomst was. Als antwoord hierop werd er door de Duitsers een groot aantal Nachtjagers ingezet die de Britse bommenwerpers diende tegen te houden. Als thuishaven voor deze nachtjagers werd het door de Duitsers gevorderde vliegveld in Deelen gebruikt, in die tijd beter bekend als Fliegerhorst Deelen. Op het vliegveld werden enkele verharde startbanen gebouwd evenals een hoop extra gebouwen voor reparatie werkzaamheden en het stallen van vliegtuigen. Ter verdediging van het luchtruim werd het vliegveld uitgerust met luchtafweergeschut wat was onderverdeeld in drie groepen. In 1943 waren er 110 Duitse vliegtuigen gestationeerd wat Deelen het grootste Duitse vliegveld van Nederland maakte. Tussen 1940 en 1945 waren er op het vliegveld diverse eenheden van de Luftwaffe gevestigd waaronder de staf van de Nachtjagers (Nachtjagdgeschwader 1) (NJG 1) Vlakbij het vliegveld bouwde de Duitsers één van de grootste en belangrijkste bunkers van Nederland de al eerder vernoemde Diogenes bunker.

Diogenes Bunker

Diogenes bunker

De Diogenes bunker in Schaarsbergen was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog het commandocentrum van de Derde Jachtdivisie (3. Jagddivision) van de Luftwaffe en was het zenuwcentrum van de Duitse luchtverdediging in Nederland België een deel van Frankrijk en een deel van Duitsland. In de bunker bevond zich een grote hal waar zich een glazen kaart bevond van 12 bij 9 meter. Op deze kaart stond een plattegrond van het bovengenoemde gebied waar alle vliegvelden en radarposten op aangegeven stonden. Aan weerzijde van de kaart bevonden zich tribunes waar 600 voornamelijk vrouwen zaten die met behulp van een soort laserpennen het vliegverkeer op de kaart projecteerde. Als er dan een vijandelijk vliegtuig werd gemeld kon men snel zien waar de vliegtuigen zich bevonden en kon aan de hand van die informatie de tegenaanval worden ingezet. Voor meer informatie zie het Diogenes artikel.

Teerose

Teerose II

Vanaf 1941 begon de Duitse bezetter te bouwen aan enkele complexen op de Veluwezoom. Voor deze locatie werd gekozen omdat het het verreweg de hoogste punten in de omgeving waren. Op een groot open veld zouden in de toekomst enkele radiopeilstations verschijnen. Die een belangrijke functie zouden krijgen in de Nederlandse luchtoorlog. De peilstations werkte met het zogenoemde Y-peilsysteem wat de bezetter in staat stelde snel de positie te peilen van een naderend vliegtuig. En vanaf 1942 was het eerste station gereed voor gebruik. Al snel bleek dat Teerose I de groeiende luchtoorlog niet meer aankon en vanaf 1943 werd er begonnen met de bouw van Teerose II. De tweede stelling werd eveneens op de Veluwezoom gebouwd op een 109 meter hoge heuvel. Beide stellingen werden ongeveer door 125 man bemand die werden ondergebracht in houten barakken niet ver van de stelling. Elke stelling bestond uit 5 Y-peilers en enkele bouwwerken voor het verwerken van de gemeten gegevens. Deze informatie werd weer doorgespeeld naar het naastgelegen hoofdgebouw die de locatie van het gepeilde vliegtuig op kaart weergaf. Tenslotte werd de informatie doorgestuurd naar de Diogenes bunker waar er de verdere actie werd ondernomen. Bijvoorbeeld het aansturen van de dichtstbijzijnde Nachtjagers. Over de werking van Teerose III is niks met zekerheid te zeggen. Aangenomen word dat het sterker moest worden als beide voorgaande stellingen tezamen.

Teerose vandaag

Vandaag de dag zijn van alle stellingen nog wel restanten van terug te vinden maar het meeste is na de oorlog vrijwel direct gesloopt. Van Teerose I zijn er nog 4 sokkels aanwezig waar ooit de Y-peiler op heeft gestaan. Ook de fundering van de E-Messhutte is nog aanwezig. Iets veder op staat ook nog het administratiegebouwtje van de stelling. Van Teerose II zijn nog iets meer zichtbare sporen vinden. Hier is nog duidelijk te zien waar de Y-peilers hebben gestaan. Van Teerose III zijn nog 4 sokkels van een Y-peiler terug te vinden.

Administratie gebouw behorende tot Teerose I. Op een stukje asfalt en wat brokken beton na het enige zichtbare restant.