Seeziel-Batterie Zanddijk

Eén van laatste stellingen welke door de Duitsers is toegevoegd aan het Verteidigungsbereich Den Helder was de Seeziel-Batterie Zanddijk. In deze batterij stonden 5 bomvrije bunkers gepland waarvan er met zekerheid valt te melden dat er 4 van zijn gebouwd. De vuurleiding werd geregeld vanuit een leitstand van het type M120. Deze bunker was uitgerust met meetapparatuur welke de twee naastgelegen geschutbunkers van informatie moest voorzien. De leitstand bevond zich tussen de twee geschutbunkers maar is nooit operationeel geweest. De bunker had het bouwnummer 3752 en is na de oorlog gesloopt. De geschutbunkers waren van het unieke type M219. Dit type bunker is pas in 1944 vrij gegeven om te bouwen en de enige twee gebouwde exemplaren bevinden zich in deze batterij. Met de bouw van de batterij is pas aan het einde van 1944 begonnen en hier moest eerst het mijnenveld voor worden geruimd wat hier eerder in de oorlog was neergelegd. De batterij is door het beëindigen van de oorlog nooit in gebruik geweest maar de twee M219's en M120 waren 'benutzbar' waarvan één M219 in de boeken staat als 'O.T. fertig' Dit hield in dat de ruwbouw van de bunkers was afgerond en men kon beginnen met met inrichten van de bunkers. De M219 die O.T fertig was is de zuidelijke bunker die het bouwnummer 3751 heeft gekregen. De M219 bestond uit twee verdiepingen en een geschutstoren. En had een breedte van 14,4 bij 18,6 meter, en een hoogte van 9,4 meter. Via de onderste verdieping was het mogelijk om de geschutstoren te bereiken. De bunker bestond veder uit 5 munitieruimtes, een verwarmingsruimte en een ventilatieruimte die de schadelijke kruitdampen uit de geschutstoren moest filteren. De enige ingang tot de bunker bevond zich op de eerste verdieping. Hier bevond zich tevens de machinekamer van het geschut, de koelwatervoorziening, en de brandstofopslag voor de aggregaten welke in de machinekamer stonden.

Men is druk bezig op de geschutskoepel

Detail van de geschutskoepel. Goed is te zien dat de twee vuurmonden nog ontbreken

Het geschut: De Gneisenau
Het geschut welke in de twee bunkers geplaatst moest worden was afkomstig van het Duitse slagschip 'Gneisenau' Dit schip is in 1934 gebouwd in Kiel en werd gezien als zeer doortastend. Na een aantal succesvolle missies liep het schip in 1942 voor Terschelling op een mijn waardoor het voor reparatiewerk werd overgebracht maar een dok in Kiel. Hier wist de Royal Air Force een bombardement uit te voeren waardoor de voorste 28cm geschutskoepel geheel werd verwoest. Dit al te licht bevonden geschut werd toen vervangen een stuk 38 cm geschut en ook enkele lichte 15 cm koepels werden vervangen. Tijdens deze werkzaamheden waarvoor het schip was overgebracht naar het Poolse Gdynia werd er door de Duitse legerleiding in 1943 besloten dat alle zware oorlogsschepen werden terug getrokken omdat ze te kwetsbaar waren voor geallieerde bombardementen. De Gneisenau werd ontmanteld en het geschut moest worden ingezet bij de Europese kustverdediging. Het achterste 28 cm geschut werd overgebracht maar Noorwegen waar het geplaatst is, is de kustbatterij Austrått Fort. Deze batterij is tegenwoordig een museum en het geschut staat hier nog steeds op de oorspronkelijke locatie. Twee van de 15 cm dubbelloops kanonnen moesten dienst gaan doen in Nederland bij de Marine Kustbatterij Zanddijk. Hier zouden ze ondergebracht worden in de twee geschutbunkers van het type M219. Het geschut werd overgeplaatst naar Den Helder waar het voor onderhoud terecht kwam in de Artillerie-Werkstätte in Kijkduin. De geschutstorens werden overgebracht naar batterij Zanddijk waar deze bevestigd konden worden. In de Zuidelijke M219 is nog steeds het onderstuk van de koepel aanwezig waarin zich de munitielift bevond. In de andere M219 is zelfs de koepel waarschijnlijk nooit geplaatst. Het geschut zelf lag na de oorlog nog in de Artillerie-Werkstätte in Kijkduin en is waarschijnlijk in de verbrandingsoven verdwenen. Het geschut was van het type 15 cm /55 - C 28 in doppeltürmen (drehturmlafette C 34) En kon 8 schoten per minuut vuren over een lengte van 23 kilometer.

De Gneisenau op 1 van zijn tochten

Het geschut van de Gneisenau wat tegenwoordig nog in Noorwegen staat

De bunkers vandaag
Naast leitstand en de twee geschutbunkers die de bouwnummers 3748 en 3751 hadden stonden er nog twee bunkers gepland van het type 134. Op 25 maart 1945 stonden deze bunkers als 'eingewiesen' op de kaart en is er vermoedelijk slechts 1 van gebouwd. De stelling werd geleid door de manschappen van het 7./M.A.A 607 Die waren ondergebracht in aantal lichte bunkers. Enkele van deze bunkers resteren nog maar liggen onder de grond. De dakplaten van deze bunkers zijn wel nog duidelijk zichtbaar in het duingebied. De staat van de munitiebunkers is ons niets bekend wel hadden ze al bouwnummers toegewezen gekregen en deze waren 3746 en 3747. De leitstand had het bouwnummer 3752 en is na de oorlog gesloopt. De twee geschutbunkers van het type M219 zijn nog steeds aanwezig waarvan er één word gebruikt als uitkijkpost. Helaas verkeren deze bunkers niet in een al te beste staat omdat ze prominent aanwezig zijn en daardoor een makkelijk doelwit zijn voor vandalisme. De overige werken is weinig over bekend, maar en kan van uit gegaan worden dat deze nog in een nette staat verkeren.

Zuidelijke M219 met bouwnummer 3751

Noordelijke M219 met bouwnummer 3748

Voor meer foto's van de twee geschutbunkers zie hieronder:

Geraadpleegde Boekwerken Geraadpleegde Websites Afbeeldingen Auteur Duitse bunkers in Nederland R.Rolf Wikipedia Wikipedia Nationaal Instituut voor Militaire Historie www.bunkerinfo.nl