Rivierkazematten


Rivierkazematten zijn Nederlandse verdedigingswerken die in de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog zijn gebouw nabij de bruggen van de IJssel, Nederrijn, Waal, en Maas, ongeveer van Kampen tot Moerdijk. Het plan van de bouw is ontstaan in 1935 en de eerste kazematten zijn vervolgens gebouwd in 1936 en 1937 in het kader van "Strategische Voorzorgen" Dit hielt in dat de kazematten alle belangrijke en dus strategische doorgangen over de rivieren moesten verdedigen. Bij iedere belangrijke brug werden vervolgens twee kazematten gebouwd voorzien van een kanon en of een mitrailleur. Echter is hier later wegens geldgebrek weer vanaf gestapt en zijn er op enkele locaties slechts één kazemat gebouwd. Tevens werd er springlading op de bruggen aangebracht en wegversperringen aangelegd om de vijand te vertragen in hun tocht naar Vesting Holland. De kazematten werden bemand door het Korps Politietroepen

De meeste rivierkazematten zijn uitgevoerd met een weerstandsvermogen van W15-21. Dit hield in dat de kazematten voltreffers van munitie met een kaliber tussen 15 en 21 cm moest kunnen verdragen. In de praktijk betekend dit dat de kazematten zijn uitgevoerd met circa 150 cm dikke betonnen muren. Van de rivierkazematten die in de volksmond ook nog wel eens brugkazematten worden genoemd zijn drie verschillende versies gebouwd te weten type A, B, C. Hoewel er in de praktijk toch aardige verschillen zijn te vinden onder de kazematten van het zelfde type. Ook zijn er enkele afwijkende types gebouwd op plekken die daarom vroegen. Deze hadden meestal een extra verdieping of een afwijkend schootveld. 

Type A
Dit type kazemat bestond uit slechts één verdieping en is gebouwd op locaties waar een vrij schootveld aanwezig was en er geen dijken in de weg stonden waar het schootveld overheen moest vallen. Tevens moesten deze locaties geen last hebben van hoogwaterstanden. De bewapening van de kazemat bestond uit zowel een kanon als een mitrailleur die ieder in een aparte kamer stonden opgesteld. 

Type B
Het type B is het meest gebouwd en bestond uit 2 of 3 verdiepingen. Hiervoor werd gekozen als de kazemat in een uiterwaarden werd gebouwd en er kans was op hoogwater. De ingang bij dit type zit dan soms ook op de eerste verdieping en was te bereiken via een trap aan de buitenzijde van de bunker. Een andere reden om tot deze hoogbouw over te gaan waren obstakels zoals dijken die tussen de kazemat en de brug lagen. Ook dit type was zowel voorzien van een kanon als een mitrailleur. De bovenste verdieping werd dan ook gebruikt voor de wapens en de onderste voor de opslag van munitie en het plaatsen van een aggregaat. 

Type C
Dit type had een dubbel schootveld en werd op plekken gebouwd waar het twee bruggen kon beschieten. Vaak betrof het hier dan een brug voor het wegverkeer en een nabij gelegen spoorbrug. In de kazemat bevonden zich dan ook twee kanonnen en twee mitrailleurs. Ook deze kazemat bestond uit tenminste twee verdiepingen. 

Type A

Type B

Type C


Overzicht Rivierkazematten

Plaats:

Naam:

Type:

Bewapening:

Huidige staat:

Kampen

Kampen Noord

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Kampen Zuid

A

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Hattem

Zwolle Noord

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Zwolle Midden

C

2x Kanon / 2x Mitrailleur

Aanwezig


Zwolle Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig

Deventer

Deventer Noord

B

Kanon / Mitrailleur

Niet gebouwd


Deventer Midden

C

2x Kanon / 2x Mitrailleur

Gesloopt


Deventer Zuid

A

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Zutphen

Zutphen Noord

A

Kanon / Mitrailleur



Zutphen Zuid

A

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig

Doesburg



Kanon / Mitrailleur

Niet gebouwd

Westervoort

Westervoort Noord

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Nijmegen

Lent Oost

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Lent Midden

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Lent Zuid

Afwijkend type

Mitrailleur

Aanwezig

Ravenstein

Ravenstein Oost 

B

Kanon / Mitrailleur

Half gesloopt


Ravenstein West

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Grave

Grave Noord 

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Grave Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig

Mook

Katwijk Noord

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Katwijk  Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig

Oeffelt

Oeffelt Noord 

B

Kanon / Mitrailleur

Half gesloopt


Oeffelt Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Half gesloopt

Venlo

Venlo Noord 

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Venlo Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Buggenum

Buggenum Noord 

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Buggenum Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Roermond

Roermond Noord 

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Roermond Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Ittervoort

Ittervoort

Afwijkend type

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Kelpen

Kelpen

Afwijkend type

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Hedel

Hedel Oost

C

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

St. Andries

St. Andries

A

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig

Keizersveer

Keizersveer Noord

Afwijkend type

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Keizersveer Zuid

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Rilland Bath

Rilland Bath


Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Nederweert

Nederweert I

C

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig


Nederweert II

A

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Nederweert III

A

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Nederweert IV

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Nederweert V

A

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt

Heusden

Heusden Oost

B

Kanon / Mitrailleur

Niet gebouwd

Moerdijk

Willemsdorp I

B

Kanon / Mitrailleur

Gesloopt


Willemsdorp II

B

Kanon / Mitrailleur

Aanwezig