Grebbelinie


Al in 1745 is men begonnen met de aanleg van de Grebbelinie. De linie die draaide om inundatie, en was een voor-verdediging van de Hollandse Waterlinie. In de 18e eeuw heeft de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden opdracht gegeven tot de bouw van de linie. De Grebbelinie begon bij de Grebbeberg in Rheden en liep via het Valleikanaal en de Eem tot aan de Zuiderzee. In 1794 is de Grebbelinie voor het eerst in werking gesteld tijdens een inval van de Eerste Franse Republiek. In de 19e eeuw is de linie in verval geraakt en uiteindelijk in 1926 bijna geheel opgeheven.

Jaren later toen de dreiging van een Duitse invasie steeds erger werd is er besloten de linie nieuw leven in te blazen. Tijdens de mobilisatie zijn er honderden kleine kazematten gebouwd bestaande uit hoofdzakelijk vier types. Ontworpen door het Centraal Inundatie en Technisch Bureau (CITD) 

Iets voor het begin van de oorlog in februari 1940 is de Grebbelinie officieel in werking gesteld en zijn de inundatie hun werk gaan doen. Wetende dat de Grebbelinie nooit bestand kon zijn tegen de machtige Duitse oorlogsmachine hebben zich hier een aantal hevige gevechten afgespeeld. Na een paar dagen moesten op verschillende locaties de Nederlanders de strijd opgeven simpelweg omdat de munitie op was. Nederland capituleerden en uiteindelijk waren er in de strijd 2000 Nederlanders om het leven gekomen. Lange tijd hebben de Duitsers de linie links laten liggen. Maar toen Duitsland in 1944 van verschillende kanten werd aangevallen zijn ze begonnen met de bouw van de 'Pantherstellung' tussen de Nederlandse bunkertjes bouwde de 'Organisation Todt' een flink aantal geschutbunkers van het type R703, ingericht met 8 cm geschut. Deze bunkers zijn in 1944 en 1945 gebouwd door Nederlandse dwangarbeiders en Russische krijgsgevangenen.

Na de oorlog in 1951 is de Grebbelinie voor goed opgeheven en ondertussen hebben veel kazematten de status van monument gekregen en liggen ze te wachten op weer een volgende generatie mensen. Om hun het verhaal te vertellen wat zich hier heeft afgespeeld!


 

 Kazematten
Kazemat S3a Had drie schietgaten met een schootveld van 190 graden en bestond uit 80 cm gewapend beton. In de Kazemat stond een lichte mitrailleur van het type Lewis M20 die toen eigenlijk al achterhaald was maar door geldgebrek van Nederlandse leger toch werd ingezet. De S3 die men ook wel 'Stekelvarken' noemde is tegenwoordig nog het meest voorkomende type van Grebbelinie. Er zijn er 88 gebouwd waar er nu nog 55 van resteren. Het type S3 is er in verschillend uitvoeringen waaronder een S3K, Deze staat dan ook 'klimkoker' waarmee sommige kazematten van het type S3 waren uitgevoerd, Ook waren er S3a kazematten uitgevoerd met een zware mitrailleur. De werden dan aangeduid als SZW3a met nog de toevoeging FR (Frontaal vuur) of FL (Flankerend vuur) Dit type is dan ook iets groter als de standaard S3a en is vaak te vinden rondom bruggen.

Kazemat S7
Kazemat S7 is een verbeterde versie van de S3. Met 7 schietgaten en een schootveld van 310 graden kon men een groter gebied onder vuur nemen. Echter was men in de kazemat kwetsbaarder door de grote schietgaten en de beperkte observatie mogelijkheden wat via de schietgaten gebeurde. In de Grebbelinie zijn slechts 3 van deze types gebouwd en zijn alle 3 nog aanwezig. 1 is te vinden op de Asschatterkade in Leusden, de tweede ligt in een weiland en steekt slecht met een punt uit de grond. En de derde S7 ligt in een tuin in Veenedaal en is vanaf de stoep goed zichtbaar en voorzien van een informatiebord.



Kazemat B
De B-Kazemat is ontworpen voor een flankerende werking en had een schootveld van 40 graden. Ook in dit type waren de observatie mogelijkheden beperkt mede door de kleine schietopening. In de Grebbelinie zijn er 18 stuks van gebouwd, 13 resteren. Anders dan het schootveld van de S3a lag het schootveld van de B kazemat in het verlengde van de dijk en zorgde voor flankerend vuur, in de kazemat stond een zware mitrailleur. Van dit type waren er 10 verschillende versies waarvan er in de Grebbelinie 2 van zijn gebouwd. Bij de Linie van Juffrouwwijk is nog altijd een B kazemat te vinden uitgevoerd met klimkoker.



Kazemat G
In de Grebbelinie zijn 144 G kazematten gebouwd waarvan enkel nog wat brokstukken beton resteren. Deze kazemat was voorzien van een gietstalenkoepel van 10 cm dik. De rede dat alle G kazematten op enkele na in heel Nederland zijn gesloopt ligt bij de ijzeren koepels. Deze werden er vaak al in de oorlog door de Duitsers met explosieven uit gesloopt omdat het ijzer kon worden hergebruikt in de oorlogsindustrie. De G Kazemat was uitgerust met een mitrailleur en is zo vaak gebouwd omdat de bouwtijd snel was en de weerstand qua opzichten van de betonnen kazematten groter was.