Woordenboek

De Duitse bezetter had tijdens de tweede Wereldoorlog een uitgebreide lijst met benamingen en afkortingen voor het bouwen van bunkers. Hieronder treft u een lijst met een aantal van deze benamingen. De lijst is samengesteld door het Bureau Registratie Verdedigingswerken.  

Duitse benaming:	Nederlandse verklaring:
Batl.	Bataljon
Baustarke	Aanduiding voor de dikte/wapening van de wanden en plafond.
Bodenstandig	Vast opgesteld
Brunnengallerie	Bron, watervoorziening, mogelijk energievoorziening
Erkundungsstab	Verkennings- of inspectiestaf
Entfernungsmesser-Methode	Vuurleidingmethode voor geschutsbatterijen
Feldmassige Ausbau	Veldverdedigingswerk, licht bouwwerk bijv. metselsteen, zandzakken of andere materialen ter plaatse voorhanden, echter bij voorkeur uit Stahlbeton. Bestand tegen scherven, geweervuur, MG strooivuur en licht vliegtuigboordgeschut.
Fest.	Festung
Festung	Sterk verdedigde positie, strategisch belangrijke locatie, zoals in het geval van IJmuiden haven, sluizen en kanaal. Mocht onder geen beding worden prijsgegeven daar deze mogelijk van belang was voor het verloop van de oorlog.
Festungsmassig	zie Standiger Ausbau, St.
Festungspioniere	Vestingsgenietroepen
Fest.St .Tr	Festungsstammtruppen
Flagruko	Flakgruppenkommando
Flak	Flugabwehrkanone, Fliegerabwehrkanone , luchtdoelgeschut
Flur	Inwendig portaal
gb	gewapend beton
Gittertur	Traliewerkdeur
Gr	Gruppe
Haube	Beton dak, bijv. boven een afstandsmeter
H.K.L.	Hauptkampflinie
Hof	Open binnenplaats voor ingangszijde bunker
Hulsengrube	Hulzenopvangruimte (na het schot)
KAP	Kabelausfurungspunkt, knooppunt van kabels t.b.v. de communicatie.
Kernwerk	Grote concentratie bunkers op een klein oppervlak.
Kleinstande	Serie ontwerpen uitgaande van een dezelfde basis , sterkte overeenkomstig Westwall B1 neu .
Kodebuchstabe	Aanduiding (prefix) bijv. doel en /of krijgsmacht onderdeel van het ontwerp.
Kompensator	Onderdeel van een radartoestel wat het mogelijk maakt het signaal te laten zwenken, waardoor men in staat is met een vast opgesteld scherm toch een breed gebied af te zoeken.
Kommandogerat	Toestel om instellingen van het luchtdoelgeschut te berekenen. Dit aan de hand van de gegevens gemeten met de E-Messer en verkregen van de FlaGruko en overige meetapparatuur.
Kuver	Kustenverteidigung
Leitstand	Onderkomen voor afstandsmeter voor de vuurleiding van een batterij.
LGK	Luftgaukommando
Luftwaffe	Duitse Luchtmacht, bestaande uit Jager eskadrons, Bommenwerper eskadrons, Fallschirmj a ger , Infanterie, Luchtafweer, Nachtjagers.
Maschinengranatenwerfer	Automatische granaatwerper mb metselwerk
Mine	Mijn, veelal gelegd in velden (mijnenvelden) om de opmars van infanterie en/of pantserwagen te vertragen of te verhinderen.
Nahkampfraum	Nabij verdediging, ter verdediging van de bunker toegang.
Ndl	die Niederlanden
Offene Beobachter	In de scherfmuur gebouwde tobruk
O.T.	Organisation Todt
PAK	Panzerabwehrkanone , anti tank geschut.
P Lankwadranten	Rasters op een kaart welke middels een letter en/of cijfer combinatie gecodeerd zijn.
Pi.	Pioniere
Pioniere	Genie
R	Regelbau
Reg	Regiment
Regelbau	Type uit de standaard serie voor een specifieke toepassing.
Regelbauten	Serie met standaard bunker ontwerpen.
Ringstande	Tobroek
Rollbock	Belgisch hek, stalenversperring, na de bezetting, buitgemaakt op de Fransen en Belgen. Woog zo'n 1400 kg en werd veelal in gezet als straatversperring.
Schartenbauprogramm	Op last van het Duitse opperbevel onderbrengen van geschut in bomvrije onderkomens, als bescherming tegen treffers door luchtaanvallen en/of beschietingen. (okt. 1943 - apr. 1944)
Schartenstande	Geschutsbunkers
SK	Sonderkonstruktion
Sonderkonstruktion	Afwijkend van de Regelbau, de standaard bouwwijze. Toegepast daar waar de situatie een afwijking op de Regelbau vereiste.
Schusssicher	V.F. tot 2.00 meter en Standiger Ausbau
Splittersicher	V.F. tot 1 meter 1 , Feldmassiger Ausbau
St	Standiger Ausbau
Standiger Ausbau	Bouwwerk van gewapend beton en staal profielen, tot 5 meter dik, bestand tegen een directe bom treffer van 500 kg (in B) en direct geschutsvuur tot een kaliber van 22 cm . Bunkers zijn gas-, drukzeker en van binnenuit verdedigbaar. Festungsmassige inrichting bestaande uit o.a. gassluis, filterinstallatie, pantsermateriaal, verwarmingssysteem en bij voorkeur een permanente water voorziening.
Stahlunterstande	Type ontwikkelt als prefab fabricaat, geheel van staal, voorzien van tankkoepel, onderkomen en machineruimte, O.T. type.
Stutzpunkt	Meerdere W.N .. Bezetting, die van de W.N.'s en evt. plaatselijke reserves. Bewapening tot compagnie sterkte met zware wapens. Ook batterijen kunnen als Stutzpunkt uitgevoerd zijn.
Stutzpunktgruppe	Meerdere Stutzpunkte , rondom verdedigbaar. Bezetting tot bataljons sterkte met bewapening voor dichtbij en veraf verdediging tegen tanks en vliegtuigen.
Tobruk	Open achthoekige uitbouw aan de bunker, gesitueerd in de scherfmuur van de bunker. De tobruk diende als observatiepost of als opstelling voor een wapen t.b.v. de nabij verdediging.
u	und
V.B	Verteidigungsbereich
Verteidigungsbereich	Bevat rondom verdediging van plaatsen welke belangrijk werden geacht door hun voorzieningen als bijv. ligplaatsen U-, Schnellboote , havens, riviermondingen, sluizencomplexen etc .. Bezetting die van het V.B. en plaatselijke reserve's.
V.F.	Verstarkt Feldmasige Ausbau
Verstarkt Feldmasige Ausbau	Bouwwerk van gewapend beton tot 2 meter . Bestand tegen meerdere treffers tot 10,5 cm , een daktreffer van een 50 kg vliegtuigbom en overige genoemd bij de Feldmassige Ausbau.
Vorderhang	Wat inhoudt dat de verblijfsruimtes in een lijn zijn gesitueerd. Dit ontwerp was door zijn smalle bouw bedoelt voor de bouw in steile hellingen
Vorsatzplatte	Toevoegplaat, om een bestaande pantserplaat aan te vullen om zo een dikker pantser te krijgen.
Walzkorpersperre	Afsluitbare doorgang in de tank hindernis.
Widerstandsnest	Zelfstandig te verdedigen positie versterkt met bunkers en/of VF bouwwerken. Bezetting een of meerdere groepen met of zonder zware wapens.
W.N.	Widerstandsnest
W.N. kaart	Kaart van het complex met alle bouwwerken, loopgraven etc. Tevens is de bouwfase van ieder bouwwerk aangegeven
z.b.V.	zur besonderen Verwendung
Zusatzplatte	Voorzetplaat, om een bestaande pantserplaat aan te vullen om zo een dikker pantser te krijgen