Woordenboek


De Duitse bezetter had tijdens de tweede Wereldoorlog een uitgebreide lijst met benamingen en afkortingen voor het bouwen van bunkers. Hieronder treft u een lijst met een aantal van deze benamingen. De lijst is samengesteld door het Bureau Registratie Verdedigingswerken.  



Duitse benaming:
Nederlandse verklaring:


Batl.
Bataljon
Baustarke
Aanduiding voor de dikte/wapening van de wanden en plafond.
Bodenstandig
Vast opgesteld
Brunnengallerie
Bron, watervoorziening, mogelijk energievoorziening
Erkundungsstab
Verkennings- of inspectiestaf
Entfernungsmesser-Methode
Vuurleidingmethode voor geschutsbatterijen
Feldmassige Ausbau
Veldverdedigingswerk, licht bouwwerk bijv. metselsteen, zandzakken of andere materialen ter plaatse voorhanden, echter bij voorkeur uit Stahlbeton. Bestand tegen scherven, geweervuur, MG strooivuur en licht vliegtuigboordgeschut.
Fest.
Festung
Festung
Sterk verdedigde positie, strategisch belangrijke locatie, zoals in het geval van IJmuiden haven, sluizen en kanaal. Mocht onder geen beding worden prijsgegeven daar deze mogelijk van belang was voor het verloop van de oorlog.
Festungsmassig
zie Standiger Ausbau, St.
Festungspioniere
Vestingsgenietroepen
Fest.St .Tr
Festungsstammtruppen
Flagruko
Flakgruppenkommando
Flak
Flugabwehrkanone, Fliegerabwehrkanone , luchtdoelgeschut
Flur
Inwendig portaal
gb
gewapend beton
Gittertur
Traliewerkdeur
Gr
Gruppe
Haube
Beton dak, bijv. boven een afstandsmeter
H.K.L.
Hauptkampflinie
Hof
Open binnenplaats voor ingangszijde bunker
Hulsengrube
Hulzenopvangruimte (na het schot)
KAP
Kabelausfurungspunkt, knooppunt van kabels t.b.v. de communicatie.
Kernwerk
Grote concentratie bunkers op een klein oppervlak.
Kleinstande
Serie ontwerpen uitgaande van een dezelfde basis , sterkte overeenkomstig Westwall B1 neu .
Kodebuchstabe
Aanduiding (prefix) bijv. doel en /of krijgsmacht onderdeel van het ontwerp.
Kompensator
Onderdeel van een radartoestel wat het mogelijk maakt het signaal te laten zwenken, waardoor men in staat is met een vast opgesteld scherm toch een breed gebied af te zoeken.
Kommandogerat
Toestel om instellingen van het luchtdoelgeschut te berekenen. Dit aan de hand van de gegevens gemeten met de E-Messer en verkregen van de FlaGruko en overige meetapparatuur.
Kuver
Kustenverteidigung
Leitstand
Onderkomen voor afstandsmeter voor de vuurleiding van een batterij.
LGK
Luftgaukommando
Luftwaffe
Duitse Luchtmacht, bestaande uit Jager eskadrons, Bommenwerper eskadrons, Fallschirmj a ger , Infanterie, Luchtafweer, Nachtjagers.
Maschinengranatenwerfer
Automatische granaatwerper mb metselwerk
Mine
Mijn, veelal gelegd in velden (mijnenvelden) om de opmars van infanterie en/of pantserwagen te vertragen of te verhinderen.
Nahkampfraum
Nabij verdediging, ter verdediging van de bunker toegang.
Ndl
die Niederlanden
Offene Beobachter
In de scherfmuur gebouwde tobruk
O.T.
Organisation Todt
PAK
Panzerabwehrkanone , anti tank geschut.
P Lankwadranten
Rasters op een kaart welke middels een letter en/of cijfer combinatie gecodeerd zijn.
Pi.
Pioniere
Pioniere
Genie
R
Regelbau
Reg
Regiment
Regelbau
Type uit de standaard serie voor een specifieke toepassing.
Regelbauten
Serie met standaard bunker ontwerpen.
Ringstande
Tobroek
Rollbock
Belgisch hek, stalenversperring, na de bezetting, buitgemaakt op de Fransen en Belgen. Woog zo'n 1400 kg en werd veelal in gezet als straatversperring.
Schartenbauprogramm
Op last van het Duitse opperbevel onderbrengen van geschut in bomvrije onderkomens, als bescherming tegen treffers door luchtaanvallen en/of beschietingen. (okt. 1943 - apr. 1944)
Schartenstande
Geschutsbunkers
SK
Sonderkonstruktion
Sonderkonstruktion
Afwijkend van de Regelbau, de standaard bouwwijze. Toegepast daar waar de situatie een afwijking op de Regelbau vereiste.
Schusssicher
V.F. tot 2.00 meter en Standiger Ausbau
Splittersicher
V.F. tot 1 meter 1 , Feldmassiger Ausbau
St
Standiger Ausbau
Standiger Ausbau
Bouwwerk van gewapend beton en staal profielen, tot 5 meter dik, bestand tegen een directe bom treffer van 500 kg (in B) en direct geschutsvuur tot een kaliber van 22 cm . Bunkers zijn gas-, drukzeker en van binnenuit verdedigbaar. Festungsmassige inrichting bestaande uit o.a. gassluis, filterinstallatie, pantsermateriaal, verwarmingssysteem en bij voorkeur een permanente water voorziening.
Stahlunterstande
Type ontwikkelt als prefab fabricaat, geheel van staal, voorzien van tankkoepel, onderkomen en machineruimte, O.T. type.
Stutzpunkt
Meerdere W.N .. Bezetting, die van de W.N.'s en evt. plaatselijke reserves. Bewapening tot compagnie sterkte met zware wapens. Ook batterijen kunnen als Stutzpunkt uitgevoerd zijn.
Stutzpunktgruppe
Meerdere Stutzpunkte , rondom verdedigbaar. Bezetting tot bataljons sterkte met bewapening voor dichtbij en veraf verdediging tegen tanks en vliegtuigen.
Tobruk
Open achthoekige uitbouw aan de bunker, gesitueerd in de scherfmuur van de bunker. De tobruk diende als observatiepost of als opstelling voor een wapen t.b.v. de nabij verdediging.
u
und
V.B
Verteidigungsbereich
Verteidigungsbereich
Bevat rondom verdediging van plaatsen welke belangrijk werden geacht door hun voorzieningen als bijv. ligplaatsen U-, Schnellboote , havens, riviermondingen, sluizencomplexen etc .. Bezetting die van het V.B. en plaatselijke reserve's.
V.F.
Verstarkt Feldmasige Ausbau
Verstarkt Feldmasige Ausbau
Bouwwerk van gewapend beton tot 2 meter . Bestand tegen meerdere treffers tot 10,5 cm , een daktreffer van een 50 kg vliegtuigbom en overige genoemd bij de Feldmassige Ausbau.
Vorderhang
Wat inhoudt dat de verblijfsruimtes in een lijn zijn gesitueerd. Dit ontwerp was door zijn smalle bouw bedoelt voor de bouw in steile hellingen
Vorsatzplatte
Toevoegplaat, om een bestaande pantserplaat aan te vullen om zo een dikker pantser te krijgen.
Walzkorpersperre
Afsluitbare doorgang in de tank hindernis.
Widerstandsnest
Zelfstandig te verdedigen positie versterkt met bunkers en/of VF bouwwerken. Bezetting een of meerdere groepen met of zonder zware wapens.
W.N.
Widerstandsnest
W.N. kaart
Kaart van het complex met alle bouwwerken, loopgraven etc. Tevens is de bouwfase van ieder bouwwerk aangegeven
z.b.V.
zur besonderen Verwendung
Zusatzplatte
Voorzetplaat, om een bestaande pantserplaat aan te vullen om zo een dikker pantser te krijgen